Onlangs bezocht ik in theater de Kring te Roosendaal de voorstelling ‘Advocaat van de duivel’. Het toneelstuk laat zien de kant van de advocatuur waar de zucht naar geld en macht de moraal geheel verdrongen heeft. De jonge ambitieuze advocaat gespeeld door Waldemar Torenstra wordt gevraagd partner te worden bij een groot en beroemd kantoor in New York. Hij krijgt een torenhoog salaris en een buitensporig luxe appartement, maar deze jonge advocaat geniet het allermeest van roem die hem ten deel valt. Dat alles heeft hij te danken aan de andere senior advocaat, gespeeld door Victor Löw, de grote baas van het kantoor in New York die hem als een vader in de armen sluit. Mede door zijn vrouw begint de jonge advocaat Waldemar Torenstra zich steeds meer te realiseren dat hij in een bond met de duivel gevangen zicht zit, zijn ziel heeft verkocht en het middelpunt is geworden van een spel op leven en dood.
De advocaat van de duivel, als een functie binnen het kerkelijk recht van de Rooms-Katholieke kerk, die tot doel had de heilige verklaring van een kandidaat te weerspreken door bewijzen te vergaren en voor te dragen dat wonderen op fraude berusten of de heilige geen onberispelijke levenshandel had. Zijn tegenspeler, de advocaat van God, had tot taak de kandidaatheilige te verdedigen.
De advocaat van de duivel is degene die zich voordoet als zwartkijker bij een overleg of discussie: hij stelt kritische vragen en maakt op- en aanmerkingen vanuit een zo negatief mogelijk standpunt. Het is een manier om de discussie te verlevendigen, of om de discussiepartners te leren argumenteren.
Regisseur Ursul de Geer over het toneelstuk: “Vaak wordt ons rechtsgevoel aangetast en lijkt het alsof advocaten afstand hebben gedaan van hun geweten en niet meer handelen in de geest van de wet. Dat intrigeert me enorm.“
Of ik als advocaat zelf weleens last heb van mijn geweten als een cliënt wordt vrijgesproken. Het antwoord is nee, dan heeft het recht gezegevierd. Immers een advocaat heeft als taak in het strafproces, als hij zijn werk goed doet, om de tekortkomingen in het bewijs aan te voeren, en om na te gaan dat de strafprocesregels goed worden opgevolgd. Hierbij moet de wet worden gerespecteerd.
In het toneelstuk raakt de jonge advocaat verstrikt in de wereld van geld en macht waarin de moraal geheel verdrongen lijkt te gaan worden. In het strafproces heeft iedere deelnemer aan het strafproces zijn eigen taak en rol. De rechter spreekt recht. De officier van Justitie draagt de zaak voor en geeft aan welke bewijsmiddelen er zijn. De advocaat heeft als rol voor de verdachte op te treden om het bewijs qua tekortkoming aan te voeren, het strafproces kritisch te volgen, de belangen van de verdachte te verdedigen en na te gaan of de wet volledig wordt gerespecteerd. De advocaat die voor het slachtoffer opkomt zorgt dat het slachtoffer op een goede wijze wordt vertegenwoordigd in het strafproces. Iedere deelnemer dient zijn taak zo zuiver mogelijk te doen alleen dan kan volgens de wet het strafproces op adequate wijze gevolgd worden.
Bij de voorstelling in Roosendaal speelde in het toneelstuk aan het eind mee de bekende Roosendaalse strafpleiter Henk van Asselt. Hij ging ook na afloop van het toneelstuk samen met regisseur Ursul de Geer in debat met het aanwezige publiek. Henk van Asselt gaf aan dat de strafrechtadvocaat wel degelijk zijn geweten volgt en binnen de wet handelt en uiteraard de wet ook respecteert. Maar volop in de rechtsstaat de gelegenheid moet krijgen om zijn werk als advocaat voor de verdachte waarvoor hij is aangesteld dient te doen. En niemand is verplicht een verdachte bij te staan. Ik heb altijd een keuze om al dan niet tot verdediging van een verdachte te besluiten.
Over het toneelstuk kan ik mij zeer positief uitlaten. Het toneelstuk gaf rake typeringen van het strafrecht en de rol van de advocaat daarin. Het toneel was een mooie metafoor want ook als strafrechtadvocaat moet je een beetje kunnen acteren. De strafrechtadvocaat in Nederland is nauwgezet en blijft wel degelijk binnen de grenzen van de wet. En over het algemeen geldt voor de meeste strafrechtadvocaten dat ze daarmee zich geen exorbitante levensstijl kunnen permitteren. Toch is het goed dat de advocaat van de duivel wordt gespeeld omdat in de rol van advocaat van de duivel de discussie altijd wordt verlevendigd en een vraagstuk vanuit meerdere perspectieven kan worden belicht. Het toneelstuk advocaat van de duivel met in de hoofdrol Waldemar Torenstra en Victor Löw, is nog tot eind mei te zien in verschillende theaters in Nederland.